veliki prasak

veliki prasak (engl. Big Bang), kozmološka teorija koja pretpostavlja da je širenje svemira počelo eksplozijom. Na temelju opažačkih podataka kao što su → ekspanzija svemira, → pozadinsko zračenje, postotak helija i dr., zaključuje se da se cijela materija svemira nalazila u stanju velike gustoće i temperature koje se ne može opisati danas poznatim prirodnim zakonima. Potonji razvoj svemira dijeli se na: hadronsku eru, leptonsku eru, eru zračenja i trenutnu zvjezdanu eru. Drži se da je kratko nakon v. p. stvoren najveći dio trenutno u svemiru prisutnoga vodika i helija (teži elementi stvoreni su i stvaraju se u unutrašnjosti zvijezda fuzijskim reakcijama). Iz zgušnjavanja primarnoga vodika i helija nastale su prve galaktike i zvijezde. Zvijezde se stvaraju i danas iz međuzvjezdane tvari u spiralnim krakovima galaktika. Za sada nije poznato je li srednja gustoća materije u svemiru dovoljno velika da bi se zaustavilo širenje i započelo sažimanje, koje bi dovelo do novoga v. p. (model pulzirajućega svemira). Ako gustoća ne bude dostatna, svemiru predstoji trajno širenje, prestanak stvaranja novih zvijezda zbog iscrpljenja međuzvjezdane tvari, postupno pretvaranje zvijezda u bijele patuljke, pulsare, odn. neutronske zvijezde, i napokon u crne jame.